YKS PUAN HESAPLAMA ve SIRALAMA: ADIM ADIM REHBER

1. YKS Nedir ve Nasıl Yapılır?

Her yıl milyonlarca öğrencinin ya da mezunun başvurup giriş yaptığı YKS’nin açılımı “Yükseköğretim Kurumları Sınavı”dır. İlk olarak sınav sisteminin değişmesiyle beraber 2018’de yapılan bu sınav, TYT (Temel Yetenek Testi), AYT (Alan Yetenek Testi) ve YDT (Yabancı Dil Testi) olmak üzere üç alandan oluşur. ÖSYM tarafından yürütülen merkezi bir sınavdır.

Temel Yeterlilik Testi

Sınavın olacağı hafta sonu ilk olarak cumartesi öğleden önce Temel Yeterlilik Testi uygulanır. Saat 10.15’te yapılan bu sınav için verilen süre 2022 itibariyle 165 dakikadır. TYT, bir yükseköğretim kurumuna yerleşebilmek için ilk aşama ve zorunlu bir sınavdır. TYT’ye girmeyen adayın AYT puanı üniversite sınavına yerleşmesine imkân sağlamaz.

TYT’de Kitapçıkta yer alan sırasıyla 40 Türkçe, 20 sosyal bilimler (5 Tarih, 5 Coğrafya, 5 Felsefe, 5 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ya da bunun yerine zorunlu Din Kültürü dersi almayanlar için ek 5 felsefe sorusu), 40 Temel Matematik, 20 Fen Bilimleri (7 Fizik, 7 Kimya, 6 Biyoloji) olmak üzere 120 sorudan oluşur. Sınav başvurusu yaparken ÖSYM sisteminde “Zorunlu Din dersi aldım.” seçeneğini işaretleyen adaylar, ek 5 felsefe sorusunu çözseler bile çözdükleri son 5 felsefe sorusunun neti hesaplanmaz.

TYT için herhangi bir baraj yoktur (2022 yılında kaldırılmıştır). Buna karşın tercih yapılabilmesi için Türkçe veya Temel Matematik testinden yarım net yapması gereklidir. Sınav puanı sadece girilen yıl içerisinde kullanılabilir. Temel Yeterlilik Testi, tek başına önlisans programlarına yerleşmek için yeterlidir.

Temel Yetenek Testi; bilgiden çok bireyin yorumlama, mantıksal düşünme ve akıl yürütme, değerlendirme ve düşünme temelli problem çözme yeteneğini ölçen bir sınavdır. Lise müfredatında 9. ve 10. sınıf konularını kapsar. Sınav süresini yetiştirebilmek, başarılı olmanın temel anahtarlarından biridir.

Alan Yeterlilik Testi

Alan Yeterlilik Testi, TYT’den ertesi gün (Pazar günü) saat 10.15’te yapılan sınavdır. Sınav süresi 180 dakikadır. Önlisans okumak isteyen öğrencilerin TYT sonrası AYT’ye girmeleri zorunlu değildir. 4 yıllık lisans bölümleri %40 TYT, %60 AYT puan toplamıyla öğrenci alır. Alan Yeterlilik Sınavı, 40’ar soruluk üç bölümden oluşur;

Sınav, bireylerin genelde 11. ve 12. sınıf müfredatında öğrendiklerini ölçen bilgi soruları ağırlıklı bir sınavdır. Adaylar alanlarına göre, TYT sonrasında genelde bu testlerden ikişer tanesini çözmek zorundadır:

Yabancı Dil Testi

TYT sonrasında DİL puanı ile öğrenci alacak olan dil bölümlere girmek isteyen adaylara yöneliktir. 80 sorudan oluşur, süresi 120 dakikadır. Sınava tercihe göre Almanca, Arapça, Fransızca, İngilizce ve Rusça dillerinden herhangi biri tercih edilerek girilir.

2. YKS Puan Türleri ve Yüzdeler

Her puan türünde TYT %40, AYT %60 etkilidir. Puan türlerine göre, adayların AYT’de çözdükleri testlerin ağırlıkları farklılaşabilmektedir. Her puan türüne göre testlerin yüzdelik ağırlıkları aşağıda yer almaktadır. (Yazılan her bir sayı yüzde ifade etmektedir)

3. YKS Puan Hesaplama Adımları/Katsayılar

Temel yeterlilik testi, YKS puan hesaplaması ağırlığının %40’ını, Alan Yeterlilik Testi %60’ını oluşturur. Bir aday TYT’ye girmediyse diğer puan türleri hesaplanmaz. Puan hesaplamada sık yapılan hatalara buradan ulaşabilirsiniz.

Puan hesaplaması yapılırken, yukarıda verilen yüzdelere göre katsayı hesaplaması yapılarak her bir netin getirisi hesaplanır. Sınavda dört yanlışın bir doğruyu götürdüğü bir sistem vardır. Her bir doğru cevap 1 net, yanlış cevap -0,25 net olarak hesaplanır (örn. 10 doğru, 4 yanlış 9 net yapar). Diploma notu (OBP) eklenmeden hesaplanan puan OBP olarak adlandırılır. Ham puan hesaplaması yapılırken aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

Ham puan, için adayların testlere verdiği doğru ve yanlış cevap sayıları baz alınarak, yukarıdaki ölçütlere göre hesaplanır. Yerleştirme için adayın ham puanı değil ağırlıklı yerleştirme puanı kullanılır. Puan hesaplama örneklerine buradan ulaşabilirsiniz.

Standart Sapma ve Standart Puan Hesaplanması

Standart sapma, her test için ayrı olarak değerlendirilir. Adayların sınav geneli değil,testlerden her biri için birer standart puanı için öncelikle ham puan hesaplandıktan sonra 12. sınıfta okuyan adayların ilgili testten aldıkları ham puanlarla o testin ortalama ve standart sapması bulunur.

Bu ortalama ve standart sapma baz alınarak mezun/öğrenci adaylar için ortalaması 50, standart sapması 10 olan standart puanlar hesaplanır.

Bu hesaplanan puanlar, test ağırlıklarına göre ağırlıklı TYT puanını (A-TYT) oluşturur. A-TYT puanları ise en küçüğü 100, en yükseği 500 olmak üzere TYT puanlarına dönüştürülür.

Standart sapmaya göre ortalama ve standart sapmanın toplamından ne kadar çok net yapılırsa, başarı o kadar yüksek olur.

Örneğin ortalaması 10 olan bir matematik testinin standart sapma da 3 olarak hesaplandığında adayların geneli, ortalama netin 3 net altı ve üstünde bulunduğu anlamına gelmektedir. 10+3=13 neti geçmek, adayı diğerlerine göre oldukça öne attığı anlamına gelir. Her senenin puanının farklılaşmasının temel nedeni de budur. Türkçenin kolay sorulduğu ve ortalamanın35 olduğu sınavda 35 net yapan adayla Türkçe’nin daha zor olup ortalamasının 20 olduğu sınavdaki 36 net yapan adayın puan farkının olmasının temel sebebi budur.

Ağırlıklı Puanların Hesaplanması

ÖSYM kılavuzuna göre hesaplanan standart puanlar ve aşağıdaki tablolarda yer alan ağırlıklar kullanılarak adayların ağırlıklı puanları (A-TYT/A-SAY/A-SÖZ/A-EA/A-DİL) hesaplanır.

A-TYT/A-SAY/A-SÖZ/A-EA/A-DİL puanı kendi içinde en küçüğü 100, en büyüğü 500 olan puanlara dönüştürülerek TYT puanı oluşturulur.

Yerleştirme Puanı Hesaplanması

Bireyin tercih yaparken baz alacağı puan, yerleştirme puanıdır. Öğrencinin diploma notu 5 ile çarpılarak OBP elde edilir. Yapılan bu hesaplama sonucunda elde edilen OBP, üniversite sınav puanlarına eklenir ve öğrencinin net sınav puanı belirlenir. Örneğin, OBP 400 ise, YKS puanına 400 x 0,12 = 48 puan eklenir. Bu da yerleştirme puanını artırır. OBP puanının alt sınırı 250, üst sınırı ise 500 puan olarak belirlenmiştir. YKS puan hesaplama araç ve kaynaklarına buradan ulaşabilirsiniz.

ÖSYM kılavuzuna göre her aday için hesaplanmış olan (Diploma Notu) OBP; 0,12 katsayısı ile çarpılarak sınav puanlarına eklenecek ve böylece adayların yerleştirme puanları hesaplanacaktır. İlgili puan türünde sınav puanı hesaplanan tüm adayların ilgili puan türünde yerleştirme puanı hesaplanacaktır. TYT puanı olmayan veya TYT puanı hesaplanmayan adayların, AYT ve/veya YDT’ye girmiş olsalar da SAY, SÖZ, EA, DİL için sınav/yerleştirme puanları (Y-SAY, Y-SÖZ, Y-EA, Y-DİL) hesaplanmayacaktır.

⁠Ek Puanların (Meslek Lisesi, İmam Hatip Lisesi ek puanı vs.) Hesaplamaya Katkısı

ÖSYM kılavuzuna göre meslek/imam hatip lisesi vb. meslek okulu mezunlarının yerleşirken OBP’nin 0,06 katsayısı ile çarpımından elde edilecek ek puanları da yerleştirme puanlarına eklenecektir. İlgili tablolar aşağıya eklenecektir.

2023-YKS puanları ile bir yükseköğretim programına yerleştirilen (kayıt olsun veya olmasın) veya özel yetenek sınavı sonucu kayıt olan adaylar, 2024-YKS puanları ile bir yükseköğretim programına yerleştirilirken OBP’ye uygulanacak katsayılar yarıya düşürülecektir.