Sınav Senesinde Psikolojik Öz Bakım

Öz Bakım Nedir?

Öz bakımdan konuşmaya başlamadan önce size psikolojik dayanıklılık kavramından bahsetmek istiyorum. Psikolojik dayanıklılık, stresli ve zorlayıcı durumlar karşısında bile ruh sağlığını koruyabilmek anlamına gelir. Tabii ki dayanıklı olmak yaşanan olaylara karşı tamamen duygusuz olmak demek değildir. Bütün duygular doğal ve işlevseldir. Duyguları yıkıcı yapan şey o duyguyu yaşarken, ifade ederken, bunu ne kadar şiddetli yaptığımızdır.  Kısaca tüm olumsuzluklara rağmen dengeli olmak, toparlanacak güce sahip olmak psikolojik dayanıklılık olarak tanımlanabilir. 

Biliyoruz ki herkes olumsuz koşullarda dengeli davranabilmeyi, hissedebilmeyi ister. Peki bunu nasıl yapacağız? Yapılan araştırmalar bireylerin etkili iletişim ve psikolojik öz bakım becerilerini geliştirmenin psikolojik dayanıklılık üzerinde etkili olduğunu gösteriyor. Yani psikolojik dayanıklılık öğrenilebilen bir şeydir. O zaman işe öz bakımın ne olduğunu ve nasıl yapılacağını öğrenerek başlayabiliriz.

Öz bakım, stresi azaltmak, hem fiziksel hem de psikolojik sağlığımızı korumak ve geliştirmek için düzenli olarak gerçekleştirebileceğimiz faaliyetler ve uygulamalar bütünüdür. 

Öz Bakım Ne Değildir?

• Öz bakım için zaman ayırmak, bencillik ya da tembellik değildir!

Sadece sınav senenizde değil hayatınız boyunca stres veren durumlarla karşı karşıya kalacağınız dönemler olacak. Bu dönemlerde sağlıkla çıkabilmek için öncelikle kendinize iyi bakmayı öğrenmeniz gerekiyor.

• Öz bakım sadece stres durumlarında yapılan kısa süreli aktiviteler değildir!

Öz bakımınız için yaptığınız aktiviteleri bir yaşam biçimi haline getirmek uzun vadede psikolojik dayanıklılığınızı olumlu etkileyecektir. Çünkü bu aktiviteler fiziksel, duygusal ve psikolojik durumunuzu sürekli gözlemlemenize yardımcı olacaktır. Böylece stres yaşadığınız durumlarda bunun sizin üzerinizdeki etkisini çok daha kolay fark edebileceksiniz.

• Öz bakım sadece fiziksel değildir!

Öz bakım dediğimizde genellikle sadece hijyenine dikkat etmek, saçını ya da sakalını düzenli olarak kestirmek, tırnaklarını kesmek gibi fiziksel olarak kendine bakmak gibi algılanır. Tabii ki bunlar öz bakımın ögeleridir ancak tek balına yeterli değildir. Öz bakım 7 farklı alt başlıktan oluşur. Bunlar; Fiziksel, duygusal, psikolojik, sosyal, manevi, zihinsel ve mesleki öz bakım şeklinde sınıflandırılır.

Neden ihmal edilir?

Çoğu zaman öğrencilerime neden düzenli egzersiz yapmıyorsun, hobilerine, arkadaşlarına, ailene ya da yapmaktan keyif aldığın herhangi bir aktiviteye neden zaman ayırmıyorsun diye sorduğumda ‘vaktim yok’ yanıtını alıyorum. Şu an sınava hazırlanan öğrencilerin gerçekten çok sağlam çalışma programlarının olduğunu ve bunun hayatlarında büyük bir yer kapladığını biliyorum. İnanın size hak veriyorum. Fakat ‘vaktim yok’ kendine iyi bakmamak için bir bahane değil. ☺

Daha önce de bahsettiğim gibi kendine zaman ayırmak başkaları tarafından bencillik gibi görülebilir. Ama bunun böyle olmadığını bilmenizi istiyorum. Zamanınızı iyi yönettiğinizde haftada sadece birkaç saat dinlenmek ya da istemek sizin de en doğal hakkınız!

Psikolojik öz bakım için neler yapabiliriz?

• Öncelikle zamanınızı iyi yönetebilmeniz gerekiyor!

Kopilot Rehberlik ile çalışan öğrencilere önerim haftalık planınızı günlere bölün. Kopilot Rehberlik ile çalışmayan öğrenciler için de mutlaka önce haftalık sonra da günlük planlarını düzenli yapmalar. Bütün haftayı tek seferde planlamakta zorlanıyorsanız haftayı iki parçaya bölebilirsiniz. Böylece aniden çıkan durumlara uyum sağlayabilecek esnek bir günlük program yapmış olursunuz. 

Örneğin ben bunu şöyle yapıyorum; öncelikle pazar günü o hafta için önemli olan, kesinlikle yapmam gereken şeyleri not alıyorum. Ardından ajandama pazartesi, salı ve çarşamba günlerinin programını detaylı şekilde yazıyorum. Çarşamba akşamı geçen 3 günü değerlendiriyorum ve pazara kadar olan günler için tekrar detaylı programımı hazırlıyorum. Bu şekilde haftanın ortasında çıkan acil bir durum yüzünden tamamlayamadığım işlerim olsa bile haftanın geri kalanında bunu tamamlamak için zaman yaratmaya çalışıyorum. 

• En az bir hobi sahibi olun, şimdiye kadar yoksa da hemen ilginizi çeken herhangi bir şeye başlayın!

Haftalık programınızı yaparken haftada 1-2 saat hobilerinize zaman ayırın. Hobilerin güzel yanı hobi sahibi olmak için yetenekli olmanıza gerek yok! Mesela sulu boyanın kağıtta dağılışını izlemek hoşunuza gidiyorsa, bunu izlemek için sulu boya tekniklerini bilmenize gerek yok ki. ☺ Şimdi hayatınız boyunca yaptığınız şeyleri gözden geçirin. Hangileri sizin için çok keyifliydi? Şu an hayatınızda o aktiviteye yer vermek için neye ihtiyacınız var? 

• Programınıza haftada en az 2 gün fiziksel aktivite ekleyin!

Unutmayın, hareket bedende başlar, zihinde devam eder. Bu yüzden haftalık düzenli olarak yapabileceğiniz fiziksel bir aktivite belirleyin. Bu hem zamanınızı hem de paranızı çok da fazla harcamak zorunda olduğunuz bir şey değil. Tabii ki her hafta kayağa gidilmez ama her hafta koşuya çıkılabilir ya da günde 20 dakika yoga/esneme hareketleri yapılabilir.

• Gevşeme ve nefes egzersizlerini öğrenin!

Yapılan araştırmalar düzenli nefes egzersizi yapmanın kişinin genel stres düzeyinde düşüşe sebep olduğunu göstermektedir. Ayrıca bu egzersizler size ders çalışırken de yardımcı olacaktır. Dikkatinizin dağıldığını fark ettiğiniz anda birkaç saniye durup nefesinize odaklanmak eminim soru çözerken işlerinizi kolaylaştıracaktır. Bu egzersizleri Youtube üzerinden kolayca öğrenebilirsiniz. Eğer tek başınıza yapmakta zorlanıyorsanız danışmanınızdan destek isteyebilirsiniz.

Kısaca, sınava hazırlanmak tabii ki çok önemli ama HİÇBİR ŞEY SİZDEN DAHA ÖNEMLİ DEĞİL!

Farklı konularda da destek almak istersen yanındayız! Türkiye’nin en büyük YKS koçluk kurumu olarak ücretsiz deneme görüşmesine hemen buradan başvurabilirsin. Türkiye’nin en başarılı öğrenci topluluğunda seni de görmek istiyoruz!