0850 242 82 02

kopilotdanismanlik@gmail.com

Bizi Takip Edin

WhatsappYouTubeInstagram
Sınav Dönemi Ebeveynliği

Sınav Dönemi Ebeveynliği

Yazar: Psk. Dan. Befin Akbulut

Yayınlama Tarihi: 13.11.2023

Sınav kaygısı, her öğrencinin karşılaştığı sınav öncesinde veya sırasında artan kaygı ve panikle ortaya çıkan olağan bir durumdur. Sınav sürecinde bir ebeveyn olarak öğrenciye karşı olan tutumlar ve kaygılar bu süreçte çok önemli bir rol oynayabiliyor. Sınava hazırlıkta ailenin rolü çocuklarda özellikle ruhsal anlamda önemli bir noktada yer almaktadır. Başarıya ulaşan çocuklar üzerinde yapılan araştırmalara göre, görüşmelerde çocukların ailelerinin hep yanlarında ve destekleyici oldukları sonucuna varılmaktadır. Özellikle öğrencilerin ruhsal anlamda zorlandıkları dönemlerde ailelerin yapıcı tutumları sayesinde öğrenciler kolaylıkla ve kısa sürede toparlanma göstermektedir. Yine ailelerin motive edici konuşmaları sayesinde sınava hazırlanan çocuklar kendilerini daha enerjik ve dinamik hissetmektedirler. Sınav Kaygısı yaşayan öğrencilerle yapılan görüşmelerden kaygılarının altında yatan nedenlerinin pek çoğunun ailenin beklentileri, ailenin sınava yüklediği anlam ve ebeveyn tutumları olduğu görülebiliyor.

Aslında kaygı işlevsel düzeydeyken bir motivasyon kaynağıdır. Kaygı belli düzeydeyse bizi harekete geçirir ve sorumluluk hissi uyandırır. Kaygılandığımız için bir şeyleri yapmamız gerektiği sorumluluğunu ve yapmadığımız durumda potansiyel sonuçlarını daha iyi kavrarız. Bu yüzden stresin ve kaygının aslında harekete geçirme gibi olumlu ve işlevsel bir tarafı olduğunu da söyleyebiliriz. Fakat gereğinden fazla kaygı da oldukça olumsuz sonuçlar doğurabiliyor. Çok çalışan bir öğrenci sınavda çok fazla kaygılandığı ve stres olduğu için gerçek potansiyelini ve başarısını gösteremeyebiliyor. Fazla kaygı başarının önüne geçiyor.

Kaygı aslında aileden çocuğa geçiyor diyebiliriz. Kaygılı anne – baba eşittir kaygılı çocuk demektir. Ailenin küçük yaştan başlayarak, çocuktan yüksek başarı beklemesi, çocuğu eleştirmesi, yargı ifadesi taşıyan sıfatlarla nitelemesi ve cezalandırması çocuğun kendine olan güvenini sarsar ve kaygı düzeyini yükseltir. Otoriter- baskıcı ebeveyn tutumları ya da Reddedici-ilgisiz ebeveyn tutumları çocukların sınav kaygısı yaşamalarını beslemektedir. Çocukların ihtiyacı olan ise tüm yaşamları boyunca onları daha sağlıklı bir birey olabilmek yolunda destekleyen Hoşgörülü-Demokratik ebeveyn tutumudur. Çevrenizdekilerle konuştuklarınız, telefon görüşmeleriniz, çocuğunuzun hayallerinden bahsederken ki heyecanınız çocuklara bu sınavın çok ama çok önemli olduğu mesajını verebilir. Örneğin; “o ders çalışsın diye tatile bile gitmiyoruz.”, “Özel ders alsın diye bütçemizi çok kısıtladık. Yeter ki başarılı olsun başka bir şey istemiyoruz.” veya “bak maddi anlamda ne fedakarlıklar yapıyoruz, bunun karşılığını alacağız değil mi?” gibi örtük mesajlar çocuklar tarafından hemen fark edilir ve çok daha güçlü sınav kaygısı duymalarına neden olur. Sert, disiplinli, fazla baskıcı, kuralcı ebeveynlere sahip çocukların sınav kaygısı oluşturma ihtimali oldukça yüksektir. Eleştirel ailelerde çocuklar kendilerini baskı altında hissederler ve asla başarılı olamayacaklarını düşünürler. Çocuklar ailelerinin beklediği yüksek başarılara ulaşmak için çabalarken ciddi kaygı yaşarlar ve bu durum onların başarısız olmalarına sebep olur. Aşırı korumacı ebeveynlerin çocuklarının ise sosyal kaygı geliştirdiği ve bu durumun akademik başarılarına etki ettiği bilinmektedir. İlgisiz ailelerin çocukları ise ailenin bir beklentisi olmadığı için başaramayacaklarını hisseder ve düşünürler. İlgisiz, baskıcı ve korumacı ailelerin çocuklarında güvensizlik, umutsuzluk, çaresizlik ve kaygı durumları görülmektedir. Bütün bu kötü duygular gençlerin akademik başarısını oldukça kötü etkiler.

Peki öğrencilere hayatlarında çok önemli bir zaman dilimi olan üniversite sınavına hazırlık döneminde ebeveyn olarak nasıl daha yapıcı yaklaşabiliriz? İlk olarak aşağıdakiler yapılarak başlanabilir;

  • Çabasını övmek
  • Çözüm odaklı problem becerilerini geliştirmek
  • Çocuğun potansiyelini kabul etmek
  • Kaygıyı çocuğa yansıtmamak
  • Kıyaslama yapmamak
  • Sınav sonuçlarını bir övgü veya utanç kaynağı olarak görmemek
  • Başarısızlığı olumsuz değil de bir gelişim unsuru olarak görmek

Peki bütün bunları nasıl yapabiliriz? Gelin yakından inceleyelim;

  • Çocuğunuzun sınava yönelik çabalarını takdir edin. Ona “sen zaten çok akıllısın, zekisin” demek yerine “ne kadar çok çalıştığını görüyorum, çabanın sonucunu alacağına inanıyorum” gibi yapıcı, destekleyici sözlerle onu teşvik edin.
  • Odak noktanız sorunun ne olduğundan ziyade sorunu nasıl çözebileceğiniz olmalı. Beklediği ve ihtiyaç duyduğu sorunla nasıl başa çıkabileceğini öğrenmektir. Örneğin; “yeterince verimli ders çalışamıyorum” diyen bir çocuğa “evet, yeteri kadar çalışmıyorsun, çalıştığın zamanlarda da notlarında artış olmuyor, ben de farkındayım.” gibi sorunu tekrar tekrar yineleyen bir cevap verilmemelidir. “Bunu fark etmiş olman çok güzel. Nasıl daha verimli çalışabileceğini birlikte araştıralım. Neler yapabileceğinle ilgili bir fikrin var mı? Bizim sana yardımcı olabileceğimiz bir konu var mı? Bu konuda öğretmenine danışmamız faydalı olur mu?” gibi çözüm odaklı bir diyalog kurulmalıdır. Örneğin; birlikte çalışma ortamını düzenlemek ve dikkat dağıtıcıları kaldırmak, çalışma saatlerini düzenlemek, mola sıklığını artırmak, zorlandığı dersler için özel ders planlamak, çalışmasını teşvik edecek arkadaş bulmak, rehberlik birimiyle görüşmesini sağlamak gibi. Tüm bunlar “hadi çalış artık, hiç çalışmıyorsun, böyle giderse başarısız olacaksın” demekten çok daha yapıcı ve çözüm odaklı öneriler olacaktır. Yönteminiz bu olduğunda çocuğunuzun sınav kaygısı ile başa çıkması daha kolay olacak.
  • Çocuğunuzu bebeklik yıllarından başlayarak, hayatının hiçbir evresinde başkalarıyla kıyaslamayın. Akranlarıyla ya da kardeşleriyle kıyaslanmak çocukların ciddi performans kaygısı duymasına neden olabilmekte ve ailenin sevgisini kazanmak için başkaları gibi başarılı olmak zorunluluğu hissettirmektedir. Kıyaslanan çocuklarda zamanla özsaygı düşmekte ve kaygı düzeyleri yükselerek anksiyete bozukluğuna kadar gidebilmektedir. Sınav kaygısı yaşatmamak için kıyaslamalardan uzak durulmalıdır. Çocuğunuz da bu hatayı yapıp kendini okulundaki, dershanesindeki vs rakipleri ile kıyaslayabilir. Lütfen buna izin vermeyin. Böyle bir durumla karşılaştığınızda çocuğunuzun kendini sadece kendi ile kıyaslaması gerektiğine vurgu yapmaya çalışın. Örneğin kendini bir yıl önceki kendi ile, denemelerini bir önceki sınavı ile kıyaslayarak gelişimini görmesini sağlayın. Kendini kendiyle kıyaslamak eksiklerini veya gelişimini yakından görmesini sağlayarak yapıcı bir yaklaşım olacaktır fakat başkalarıyla kıyaslanmak çocuğun sadece motivasyonunu ve özgüvenini düşürerek karamsarlığa kapılmasına sebep olabilir.
  • Çocuğunuzla ilgili beklentilerinizi onun kapasitesi, potansiyeli, içinde bulunduğu koşullar, okulunun eğitim kalitesi, aile içi ilişkileriniz gibi başarısını etkileyecek faktörleri de göz önünde bulundurarak değerlendirmelisiniz. Potansiyelinin üzerinde bir beklentiye girmeniz çocuğunuzun sınav kaygısı yaşama olasılığını artıracaktır.
  • Çocuğunuz bir sınavdan başarılı olduğunda bunu büyük övgüler ve kutlamalarla taçlandırıp, başarısız olduğunda büyük üzüntü duyuyor ya da sitem ediyorsanız çocuklarınız için size sınav sonuçlarını getirmek çok daha zor hale gelebilir ve sınav kaygısı da körüklenir. Örneğin başarılı olduğunda “bu ders için çok çalıştın, emeğinin karşılığını almana çok sevindim. Tebrik ederim güzel kızım/oğlum” deyip bir kucaklaşma, öpme oldukça kararında bir tepkidir.
  • “Başarılı olmayı istediğini ve bu sonuç için şu an üzüldüğünü biliyorum. Ancak bazen başarılı olabilmek için başarısız olmayı da bilmek gerekir. Nerelerde hata yaptığına bakıp eksiklerini tamamlarsan bir sonraki sınava daha iyi hazır olacaksın.” denilebilir. Burada anne baba kendi üzüntüsünden değil çocuğun neler hissettiğini anlayabildiğinden bahsetmiş ve ona çözüm önerileri sunmuştur. Bir çocuğun ihtiyaç duyduğu da ailesini üzmek değil, başa çıkamadığı bir zorluğun nasıl üzerinden gelebileceğini öğrenmektir. Sizin sevginiz, desteğiniz ve ilginiz olduğu sürece çocuğunuz başarılı olmak için potansiyelini aşmaya ve kendini gerçekleştirmeye çalışacaktır. 😊

 

 

ÜCRETSİZ TANIŞ!

 

 

Farklı konularda da destek almak istersen yanındayız! Türkiye’nin en büyük YKS koçluk kurumu olarak ücretsiz deneme görüşmesine hemen buradan başvurabilirsin. Türkiye’nin en başarılı öğrenci topluluğunda seni de görmek istiyoruz!

Kopilot firma logosu

Bloglarımız

Koçluk Hizmetlerimiz

YKS KoçlukLGS Koçluk

Meslekler ve Maaşlar

Anlaşmalı olduğumuz ödeme firmaları.

Kopilot © 2022 Tüm Hakları Saklıdır.

WhatsappWhatsappYouTubeYouTubeInstagramInstagram