ÇOCUKLARDA DUYGUSAL GELİŞİM

LGS yani Liselere Geçiş Sınavı 8. sınıfı bitiren öğrencilerin liseye gidebilmek için girdiği bir sınavdır. Bu öğrenciler ortalama 13- 14 yaşlarındadır. Yani yaşları itibariyle de ergenliğe geçiş başlamıştır. Bu çocukluktan ergenliğe geçiş süreci hem aileler hem de çocuklar açısından zorlu bir süreçtir çünkü ergenliğin getirdiği farklılıklar adapte olmayı zorlaştırabilir. Duygular ise bu süreçte çok önemli ve dikkat edilmesi gereken konulardan biridir.

DUYGULAR

Duygular yaşadığımız olaylara, durumlara karşı verdiğimiz içsel tepkilerimizdir. Hayatımızda olumlu ve olumsuz birçok duygu vardır ve bunları hissetmek, anlamlandırabilmek çok kıymetlidir. Olumsuz duygularımızı bastırmadan yaşayabilmek ve duygularımızı düzenleyebilmek daha sağlıklı atlatmamızı sağlar. Duygularımızı düzenlemek ise yaşadığımız duygu durumunu kontrol edebilmemiz anlamına gelir. Duygu düzenleme; hissettiğimiz duyguyla birlikte bir aksiyon almak, hissettiğimiz duyguyla birlikte aldığımız aksiyonu dizginlemek, duygularımızla birlikte verdiğimiz yanıtları, gösterdiğimiz tepkileri hafifletmek ve duruma uygun davranışlar sergilemek gibi aşamalardan oluşur. 

DUYGULARI KİM YÖNETİYOR ?

Duygular mı bizi yönetiyor yoksa biz mi duygularımızı yönetiyoruz? Duygularla ilgili oldukça önemli olan bu soru hayatımızı ve kişilerarası ilişkilerimizi etkiler. İlk aşama bunun farkında olmaktır. Çocuk yönlendirilmiş bir kişiliğe mi sahip yoksa kendi gerçekliğini mi yaşıyor?  Çocuğun olmak istediği ve içinde bulunduğu durumun farklılığı çocukta duygularını yönetememeye sebep olabilir. Burada en önemli tutum ailenindir, aile çocuğun kendi bireyselliğini yaşamasına izin verirse çocuk da duygularını ifade ederek yaşadığı duyguları anlamlandırabilecek ve o duyguların hepsinin normal olduğunu fark edecektir. Çocukları hiç korkmasın hiç üzülmesin hiç ağlamasın diye yetiştirilen dünyada duygularından kaçan, duygularını bastıran çocuklar yetişiyor ne yazık ki.

DUYGUSAL GELİŞİMİ NASIL DESTEKLERİZ ?

Çocukluktan ergenliğe geçiş döneminde ergen duygularını maskeleyip içine kapanabilir. Kimsenin onu anlamadığını düşünebilir ve ona bir şey anlatmanız çok zorlaşabilir. Bu sürecin normal olduğunu kabul ederek ergenin duygularını görmek için çabalamak gerekir. Ergenlik döneminde duygular şiddet kazanır. Peki hangi duygular ? Korku, öfke, gerilim, hayal kırıklığı, kaygı gibi olumsuz duygular yüksek düzeyde yaşanabilir. Bu durumda aile içindeki iletişimin güçlü olması, ebeveynin dinleme becerisinin iyi olması, bir şeylerin konuşulabilmesi, ifade edilmesi önem taşımaktadır. Ergenin duygusal gelişimini desteklemek için onun yaşadığı duyguları küçümsememeli, alay etmemeli ve destek olduğumuzu samimi bir şekilde hissettirmeliyiz. Aksi taktirde ergen aşağılandığını yargılandığını hissederse daha çok içine kapanabilir ve duygularını bastırabilir. 

Duygusal gelişim böylesine önemliyken çocukların, ergenlerin duygularını ifade etme ve anlamlandırmasına izin verilmezse tam tersi duygusal gelişmemişlik oluşur. Ergen kendi duygularını fark edemediği gibi başkasının duygusunu da göremez anlamlandıramaz. Bu da kişilerarası ilişkilerinin bozulmasına sebebiyet verebilir. 

DUYGULAR VE KİMLİK KARMAŞASI

Erikson'a göre ergenlik döneminin en büyük tehlikesi kimlik karışıklığı (kimlik bunalımı)’ dır. Gençlerdeki bu kimlik kargaşası(konfizyon) dış dünyadaki şeylere karşı değil, gençlerin kendi içlerindeki kendileriyle olan savaşa bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Ergen bu dönemde kimlik kazanımına bağlı rol karmaşası yaşadığı için duygularında da karışıklık yaşayabilir. Erikson kimlik karmaşasını şöyle tanımlar; İnsanlara yaklaşma ve sıkı ilişkiler kurmada başarısızlık gösterir, bunun sonucunda yalnızlık çekerler. Uygun olmayan rastgele kişilerle arkadaşlık kurarlar. Çalışmama, kendini bir işe verememe belirgindir. Yarışmadan kaçar ve yeteneklerine uymayan işlerde kendini tüketir. Ailenin ve toplumun onaylamadığı rollere girer, ters yada olumsuz kimliğe bürünür, zaman kavramları belirsizdir; zamanın bir değişme getireceğine inançları yoktur. Bu tür olumsuzluklar yaşanılan dönemde ergen belirsizliğin getirdiği kaygı, stres ile baş eder. İçine kapandığında yalnızlık yaşar, aileye karşı öfkeli davranışlar sergiler. Bu nedenle kimlik karmaşasının yaşandığı dönemde ergenin duygularına karşı daha duyarlı olunmalıdır.